فضائل کربلا و وجه تسمیه آن
کربلا یعنى آن خاک پاکى که قدرت حق را در برابر باطل براى همیشه نشان داد.
کربلا یعنى آن خاکى که تا قیام آل محمد صلى الله علیه و آله نداى اهل حق و هیهات منا الذله از آن بلند است .
کربلا یعنى آن بیابانى که در نصف روز بساط خلافت آل ابى سفیان را به هم پیچید.
کربلا یعنى آن بستان سرسبزى که همیشه به خون راد مردان عالم بشریت شاداب و با صفا و سرخ روست . (1)
زنده کدام است بر هوشیار ××× آن که بیمرد به سر کوى یار
در بحار از کامل الزیارة از امام سجاد علیه السلام روایت کرده که فرمود: خداوند زمین کربلا را حرم امن و مبارک خود قرار داد 24 هزار سال پیش از آن که زمین کعبه را خلق کند و او را حرم قرار دهد چون روز قیامت مى شود این زمین را تربت نوارنى اش بلند مى شود و نهاده مى شود بر آن برترین باغى از باغ هاى بهشتى که ساکن نمى شود در آن مگر پیامبران و مرسلین ، و آن زمین مقدس روشنایى مى دهد بین باغ هاى بهشتى چنان که روشنایى مى دهد ستاره اى در بین ستاره ها از براى اهل زمین که نورش خیره مى کند چشم هاى اهل بهشت را و فریاد مى زند:
انا ارض الله المقدسة الطیبة المبارکة التى تضمنت سید الشهداة علیه السلام و سید شباب اهل الجنة .
این زمین کربلا بقعه مبارکه اى است که خداوند در قرآن مجید یاد فرموده . (2)
فضیلت زمین کربلا
در کلمه طیبه از علامه وحید بهبهانى نقل فرموده گفت : در خواب دیدم حضرت سیدالشهداء علیه السلام را عرض کردم : سیدومولاى من آیا سوال مى کنند از کسى که دفن شده باشد در جوار شما ؟فرمود کدام فرشته جرات سوال کردن از او را دارد ؟.
1- در بحار از کامل الزیارة از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: زمین کعبه فخر کرد و گفت : کدام زمین مثل من است و حال آن که خانه خدا در پشت من واقع شده است و مردم از راه هاى نزدیک و دور به سوى من مى آیند و من حرم و محل امن الهى هستم ؟پس خداوند وحى بر اوکرد: بس کن و آرام بگیر، نسبت فضیلت تو با فضیلتى که به زمین کربلا داده ام چون سوزنى است که در آب دریا و از آب دریا بردارد اگر نبود زمین کربلا من به تو فضیلتى نمى کردم و اگر نمى بود آن وجود شریفى که زمین کربلا در بر دارد، من خلق نمى کردم آن خانه اى که به آن فخر مى کنى پس آرام بگیر و مستقر باش و متواضع و ذلیل و خوار باش ، والا غضب مى کنم بر تو و تو را به آتش جهنم مى برم . (3)
کربلا و آب فرات نخستین زمین و آبى است که خداوند آن را مقدس و پاک گردانید پس فرمود خداوند به آن زمین تکلم نما به آن چیزى که خدا تفضیل داده است تو را پس آن زمین گفتن در زمانى که زمین ها و آب ها تفاخر نمودند بعضى بر بعضى منم زمین خدا که مقدس مبارکم و شفا در خاک من است .
غرض فخر کردن نیست بلکه خاضع و ذلیلم در برابر کسى که این شرافت را به من داده است و غرضم فخر کردن نیست بر این که پست تر از من است بلکه شکر است از براى خدا.
پس خداى متعال گرامى داشت آن زمین را و زیاد نمود فضیلت و کرامت آن را به سبب امام حسین علیه السلام و اصحاب او به سبب تواضع و شکرى که کرد از براى خدا (4) شاعر چه زیبا سروده است :
یا رب اگر زکرده ما پرده افکنى ××× ما را به خجلت ابدى رسوا کنى
یا رب همین بس است که تمناى ما زتو ××× هنگام مرگ دفن ما کربلا کنى
چنان که گذشت زمین کربلا بر زمین مکه شرافت دارد و هنگامى که زمین مکه به شرافت خانه خدا بودن بر خود مى بالید، خطاب شد: آرام باش که افضلیت تو به خاطر خاک کربلا است و این مسلم است ، زیرا امام حسین علیه السلام علت مبقیه اسلام شد و اگر امام حسین علیه السلام نمى بود کسى حج خانه خدا نمى کرد پس زمین کربلا که مدفن امام حسین علیه السلام است بر زمین مکه که محل خانه کعبه است افضلیت دارد در اخبار مکرر نقل شده که زمین کربلا 24 هزار سال پیش از زمین مکه حرم امن الهى بود و از این وقایع تمام پیامبران آگاه شدند و جبرئیل - فرشته رحمت خدا - همه رسولان را از زمین کربلا و وقایع آن آگاه ساخت .
از حضرت سجاد علیه السلام روایت شده که زمین کربلا قطعه اى از بهشت است و روز قیامت در بهش مى گذارند و آن قطعه زمین مانند خورشید درخشان در بین زمین هاى بهشت منور است .
در تهذیب از امام جعفر صادق علیه السلام روایت مى کند که فرمود: شاطى الواید الایمن که خداوند در قرآن ذکر فرموده فرات است و بقعه مبارکه کربلا است . (5)
××××××××
پاورقی:1- سرمایه سخن ، ج محرم ، مرحوم دکتر آیتى بیرجندى ، ص 150.
2- منتخب التوایخ ، ص 298.
3- منتخب التواریخ ، ص 229.
4- وقایه الایام خیابانى ، ص 142.
4- زندگانى قمر بنى هاشم ، عماد زاده ، ص 214.
6-چهره درخشان حسین بن على علیه السلام : على ربانى خلخالى
حدیث روز
آتش عشقِ حسینى
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه علیه و آله :
اِنَّ لِقَتْلِ ا لْحُسَیْنِ علیه ا لسّلام حَرارَةً فى قُلُوبِ ا لْمُؤ منینَ لا تَبْرَدُ اَبَداً.
ترجمه :
پیامبر اکرم صلّى ا للّه علیه و آله فرمود:
براى شهادت حسین علیه ا لسلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤ منان است که هرگز سرد و خاموش نمى شود.
××××××
جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 556
نامهاى شهر عشق
کربلا، با نامهاى زیادى نامیده شده که به بیش از بیست اسم مى رسد:
1- کربلا، کلمه اى که اسم هیچ مکانى در شهرت وقداست به پایش ، نمى رسد و در تفسیر این کلمه کمال آفرین چه حرفها که گفته نشده است !؟
الف : بعضى معتقدند ریشه کربلا از کلمه کربله گرفته شد و کربله یعنى به سستى گام برداشتن ، یا سست شدن گادمها.
و عربها زمانى که بخواهند از بى حالى و با کسالت راه رفتن کسى حکایت کنند مى گویمد جاد یمشى مکربلا یعنى فلانى آمد در حال که به سستى گام بر مى داشت (1) تو گویى سرزمین کربلا چنان بوده است که هر کسى که به آنجا مى رسید احساس خاصى برایش دست مى داد و گامهایش سست مى شد چنان که کمیت قلم ، تا به ساحت مقدس کربلا مى رسد مى لنگد و خود را مى بازد.
در کتب مقاتل نیز داستانهاى زیادى نقل شده که هر یک از پیامبران گذشته که گذرش به کربلا مى افتاد بى اختیار اندوهناک و غمگیمن مى شد و به امت خویش خبر مى داد که در این سرزمین حادثه اى بس بزرگ و بسیار غمبار رخ خواهد داد.
ب : کربلا از کلمه کربال گرفته شده و کربال یعنى غربال کردن و تمیز و پاک کردن ، گفته مى شود: کربلت الحنطة ، یعنى گندم را غرباب کردم و آن را از خاک و خاشاک پاک گردانیدم .
به کربلا نیز به خاطر این کربلا گفته اند که زمینى بود خالى از ریگ و سنگ و بدون درخت یا گیاهان هرز و مزاحم ، مثل اینکه کشاورزى آن را پاک کرده و براى کشته آماده کرده باشد. (2)
راستى که اسم با مسمایست ! کربلا یعنى غربال تاریخ غربال که همیشه و در طول تاریخ شریف را از ضعف و مردان میدان را از رجز خوانان دروغین به خوبى جدا کرده و مى کند چنان که بیدل دهلوى مى گوید:
کیست در این انجمن ، محرم عشق غیور ما همه بى غیرتیم ، آینه در کربلاست .
ج : کربلا از دو واژه کرب و ابلا ترکیب یافته است یعنى حرم خدا و خانه خدایگان . (3)
د: این کلمه در اصل فارسى بوده و از دو کلمه کار و بالا گرفته شده است یعنى کار آسمانى و ارزشمند به عبارتى جایگاه نمارش و نیایش .(4)
ه : در اصل کور بابل بوده است یعنى در روستاى شهر بابل (5)
و توسط خود حضرت سیدالشهداء و پدرش على علیهماالسلام و جدش رسول اکرم صلى الله علیه و آله کربلا وکرب و بلاء یعنى درد و بلا و امتحان و ابتلاء تفسیر شده است . (6) ادباء و شعراى شیعه نیز همین تفسیر را برگزیده اند به عنوان نمونه سالار شهیدان شیعى سید اسماعیل حمیرى از کربلا چنین یاد مى کنند:
کربلا یا دار کرب بلا (7)
و بزرگ اندیشمند شیعى ، مرحوم سید شریف رضى چنین مى گوید:
کربلا! لا زلت کربا و بلاد
ما لقى عندک آل المصطفى
کم على تربک لما صرعوا
من دم سال و من دمع جرى (8)
اى کربلا تو همیشه انبوهى از اندوه و بلا را به یاد مى آورى به سبب آنچه که در خاک تو به آل پاک محمد مصطفى صلى الله علیه وآله رسید.هنگامى که کشته شدند چه خونها که ریخته شد و چه اشکها که جارى شد.
2- حایر: پس از کربلا، حایر بیش از دیگر نامها حائز اهمیت بوده است و کربلا در کتابهاى فقهى بیشتر با همین نام عنوان مى شود و فقهاء مسائل خاصى را که در خصوص حائر و احکام و حدود آن مى باشد در ذیل همین عنوان بحث و بررسى مى کنند.
3- حیر، مخفف همان حایر است ، حیریا حائر یعنى جایى که آب در آنجا حیران مى ماند و به دور مى پیچد و گودال قتلگاه امام حسین علیه السلام در همین مکان مقدس واقع شده است و جسد انورش نیز در آنجا مدفون است .
4- نواویس ، در اصل و پیش از اسلام نام گورستانى بود که مسیحیان مردگان خود را در آنجا مدفون مى کردند جالب این که پیشواى شهیدان حضرت اباعبدالله امام حسین علیه السلام در ضمن یکى از خطبه هاى معروفش این کلمه را به کار برده است آنگاه که حضرتش از حریم جدش خارج شده بود و در ظاهر به سوى کوفه و در واقع رو به سوى ابدیت مى رفت ، که قیامت تاریخ را بر پا کند و قیام عشق را قنوت جاودانه بخشد و هنگامى که از مدینه حرکت کرده بود تا هنگامه حماسه هاى همیشه جاوید و ماندگارش را بیافریند،چنین فرمود:
خط الموت على ولد آدم مخط القلادة على جید الفتاة ، و ما اولهنى الى اسلافى اشتیاق یعقوب الى یوسف و خیر لى مصرع انا لا قیه ، کانى باوصالى ، تقطعها، غسلان الفوات ، بین النو اویس و کربلاء و... (9)
مرگ براى فرزندان آدم چه زیبا نوشته شده است ؟ نوشتارى که در لطافت به نقشى مى ماند که گردن بند، در گردن دختر کان جوان مى کشد و من براى سر کشیدن جام جان بخش شهادت و به دیدار سلف همانقدر مشتاقم که یعقوب به دیدار پسرش یوسف ، دست تقدیر الهى ، براى من قتلگاهى برگزیده است که من به دیدارش خواهم شتافت ، مى بینم که به همین زودیها گرگهاى گرسنه نواویس و کربلا مرا در محاصره انداخته بند بند اعضاى بدنم را از هم جدا مى کنند...
5- طف الفرات ، کنار فرات .
6- طف .
7- شاطى الفرات ، این هر سه اسم تقریبا به یک معنى است و طف به زمینهاى که مشرف دریا باشند یا در لب رودخانه قرار داشته باشند اطلاق مى شود سرزمین کربلا را به خاطر چند چشمه اى که در آن بوده و کربلا را در کنار خویش گرفته بوند طف گفته اند چشمه هاى مانند: قطقطانیه ، رهیمه ، عین الجمل و نهر علقم .(10)
8- نینوا، از اسمهاى معروف و قدیمى کربلاست .
9- موضع البلاء، یا موضع الابتلاء.
10- محل الوفاء
11- غاضریه .
12- ماریه .
13- قصر بنى مقاتل .
14- عقر بابل .
15- عمورا.
16- صفورا.
17- نوائح ، یعنى ناله ها و نوحه ها.
18- شفائا، که در عرف مردم شثاثه خوانده مى شود.(11)
19- مدینه الحسین علیه السلام ، شهر حسین علیه السلام .
20- مشهد الحسین علیه السلام .
21- بقعه مارکه (12)و دیگر اسمهایى که در کتابها نقل شده اند، و کربلا را مى شود حیرت آباد حماسه ها، عرش عشق ، قربانگاه عاشقان ، مسلخ عشق ، شهر شهادت ، مشهد شقایق ها، کعبه آلاله ها و... خواند.(13)
×××××××
پاورقی:1-موسوعة العتبات المقدسه ، قسم کربلا ، ص 9.
2- همان ، ص 9.
3- مدینة الحسین ، ص 11.
4- همان ، ص 1.
5- نهضة الحسین علیه السلام ،ص 66.
6- نهضة الحسین علیه السلام ، ص 58
7- دیوان السید الحمیرى ، ص 58
8- دیوان سید رضى ، ج 1، ص 44.
9- بلاغة الحسین علیه السلام ، خطبه 23، ص 144، نقل از لهوف سید ابن طاووس ره.
10- شهر حسین علیه السلام ، ص 12.
11- بعضى شفیه نقل کرده اند، بنگرید: تراث کربلا، ص 20.
12- تراث کربلاء، ص 21، 20، 19.
13- چهره درخشان حسین بن على علیه السلام : على ربانى خلخالى
کاروان کربلا
شیعیان دیگر هوای نینوا دارد حسین
روی دل با کاروان کربلا دارد حسین
از حریم کعبهی جدش به اشکی شست دست
مروه پشت سر نهاد اما صفا دارد حسین
میبرد در کربلا هفتاد و دو ذبح عظیم
بیش از اینها حرمت کوی منا دارد حسین
پیش رو راه دیار نیستی کافیش نیست
اشک و آه عالمی هم در قفا دارد حسین
بسکه محملها رود منزل به منزل با شتاب
کس نمیداند عروسی یا عزا دارد حسین
رخت و دیباج حرم چون گل به تاراجش برند
تا بجائی که کفن از بوریا دارد حسین
بردن اهل حرم دستور بود و سر غیب
ورنه این بیحرمتیها کی روا دارد حسین
سروران، پروانگان شمع رخسارش ولی
چون سحر روشن که سر از تن جدا دارد حسین
سر به قاچ زین نهاده، راهپیمای عراق
مینماید خود که عهدی با خدا دارد حسین
او وفای عهد را با سر کند سودا ولی
خون بدل از کوفیان بیوفا دارد حسین
دشمنانش بیامان و دوستانش بیوفا
با کدامین سر کند، مشکل دو تا دارد حسین
سیرت آل علی (ع) با سرنوشت کربلا
هر زمان از ما، یکی صورت نما دارد حسین
آب خود با دشمنان تشنه قسمت میکند
عزت و آزادگی بین تا کجا دارد حسین
دشمنش هم آب میبندد بروی اهلبیت
داوری بین با چه قومی بیحیا دارد حسین
ساز عشق است و به دل هر زخم پیکان زخمهای
گوش کن عالم پر از شور و نوا دارد حسین
دست آخر کز همه بیگانه شد دیدم هنوز
با دم خنجر نگاهی آشنا دارد حسین
شمر گوید گوش کردم تا چه خواهد از خدا
جای نفرین هم به لب دیدم دعا دارد حسین
اشک خونین گوبیا بنشین به چشم «شهریار»
کاندرین گوشه عزائی بیریا دارد حسین
××××××
محمدحسین شهریار
ثواب زیارت امام حسین(علیه السلام)
زیارت امام حسین (ع ) ثوابها و فضیلتهاى زیادى دارد که ما قطره اى از آن را در اینجا مى شماریم منجمله :
1 - عبادت مکرمین را که ملائکه هستند به زوار امام حسین (ع ) عنایت مى فرمایند.
2 - عبادت مصطفین را که انبیاء هستند.
3 - با انبیاء و اوصیاء همنشین مى شوند.
4 - سر سفره انبیاء و اوصیاء مى نشیند و با آنها طعام مى خورد.
5 - پیامبران با او مصافحه مى کنند.
6 - هم صحبت با پیامبران مى شود.
7 - خداوند به زوار امام حسین (ع ) مباهات مى کند.
8 - خداوند به زوار امام حسین (ع ) نظر رحمت مى کند.
9 - دلیل محبت امام حسین (ع ) هستند.
10 - مورد دعاى پیامبران و اوصیاء و اولیاء و ائمه هستند.
11 - سلام خدا و ملائکه و پیامبران بر آنها است .
12 - با مراتب عباد صالحین ومخلصین ومؤ منین ومتقین و زاهدین وخائفین ... است .
13 - جمیع عباداتش مقبول است از نماز و روزه و حج و جهاد... .
14 - مرابطه و وقف و صدقه و آداب مستحبه او قبول است .
15 - ثواب اعلاء درجات نیت خالص به او خواهند داد.
16 - ثواب عبادات تمام عمر بلکه تمام دهر را به او خواهند داد.
17 - تمام گناهانش آمرزیده مى شود.
18 - تمام گناهان پدر و مادر و دوستانش آمرزیده مى شود.
19 - محدث خدا در عرش است .
20 - در علیّین اسمش مسطور مى شود.
21 - مورد خطاب و نداى پروردگار قرار مى گیرد.
22 - ثواب جهاد و شرکت در رکاب امام حسین (ع ) به او مى دهند.
23 - شریک در اعمال شهداى کربلا است .
24 - ثواب در خون غلطیدن در راه خدا را به او مى دهند.
25 - اگر شقى باشد سعید مى شود.
26 - از کرّوبین شمرده مى شود.
27 - از یاوران حضرت زهرا(علیهاالسلام ) مى باشد.
28 - اعضاى او از صورت و چشم و قلب محل دعاى امام صادق (ع ) است .
29 - در روز قیامت شافع است .
30 - از باب الحسین وارد مى شود.
31 - از آب کوثر به او مى خورانند.
32 - ملائکه او را بدرقه مى کنند.
33 - ملائکه به تشییع جنازه او مى آیند.
34 - عزائیل با او مدارا مى کند.
35 - ملائکه بر جنازه او نماز مى خوانند.
36 - وارد بهشت مى شود.
37 - مقرب و هم صحبت الهى مى گردد.
38 - فوز به وصال حورالعین مى شود.
39 - پیغمبر اکرم (ص ) به زیارت او مى آید.
40 - شامل دعا و محبت و احترام و اکرام پیغمبر و اهلبیت مخصوصاحضرت زهرا (علیهم صلوات الله ) میگردد.1
×××××
پاورقی:1- داستانهایى از فضیلت زیارت امام حسین (ع )- على میرخلف زاده
در تنگنای اسارت
حجة الاسلام و المسلمین مرحوم ابوترابی (رحمه الله)، نماینده ولی فقیه در امور آزادگان، خاطره ای از دوران اسارتش نقل می کند که حاوی عنایتی از امام زمان (علیه السلام) است:
اواخر سال 1360 در پادگان «العنبر» عراق مشغول خواندن نماز مغرب و عشاء بودیم که حدود 28 نفر اسیر را وارد اردوگاه کردند. معمولا کسانی را که تازه به اردوگاه می آوردند، بیش تر مورد ضرب و شتم و شکنجه قرار می دادند تا به قول خودشان زهر چشم بگیرند.
بعد از نماز به دوستان گفتم: باید به تازه واردها روحیه بدهیم و با صدای بلند، سرود «ای ایران ای مرز پر گهر...» را بخوانیم تا فکر نکنند این جا قتلگاه است و متوجّه بشوند که یک عدّه از هموطنانشان مثل آنها اسیر هستند. در عین حال، می دانستیم که اگر امشب این سرود را بخوانیم، کتکش را فردا خواهیم خورد. بعد از مشورت با برادران، سرود را دسته جمعی و با صدای بلند خواندیم.
روز بعد، افسر بعثی که خیلی آدم پستی بود، آمد و حسابی کتکمان زد. بین اسیرانی که تازه آورده بودند، جوانی بود به نام علی اکبر که 19 سال داشت و 70 تا 80 کیلو وزنش بود؛ سرحال بود و قوی.
طولی نکشید که علی اکبر با آن سلامت جسمی اش مریض شد و بعد از یک سال، وزنش به زیر 28 کیلو رسید؛ خیلی ضعیف و لاغر شده بود. از طرفی دل درد شدیدی هم گرفته بود. وقتی دل دردش شروع می شد، دست و پا می زد و سرش را به در و دیوار می کوبید. دست و پایش را می گرفتیم تا خودش را مجروح نکند.
اربعین امام حسین (علیه السلام)، سال 60 یا 61 بود که ما در اردوگاه موصل بودیم. پنج روزی به اربعین مانده بود پیشنهاد کردیم که اگر برادرها تمایل داشته باشند، دهه آخر صفر را که ایّام مصیبت و پر محنتی برای اهل بیت امام حسین (علیه السلام) است، روزه بگیریم. مشروط بر این که آنهایی که مریضند و روزه برایشان ضرر دارد، روزه نگیرند.
در هر آسایشگاهی با دو نفر صحبت کردیم. بنا شد که وقتی بچه ها شب به آسایشگاه می روند، هرکدام با عدّه ای از برادران مشورت کنند تا ببینیم دهه آخر صفر را روزه بگیریم یا نه؟
فردای آن روز فهمیدم که همه بچه ها استقبال کردند و حاضرند تمام ده روز را روزه بگیرند. باز هم تأکید کردم: آنهایی که مریض هستند یا چشمشان ضعیف است، اصلاً و ابداً روزه نگیرند!
شب اربعین رسید و همه برادرها که جمعاً 1400 نفر می شدند، بدون سحری روزه گرفتند. اردوگاه حالت معنوی خاصی گرفته بود؛ آن هم روز اربعین امام حسین (علیه السلام). حدود ساعت 10 صبح بود که خبر دادند علی اکبر دل درد شدیدی گرفته و دارد به خودش می پیچد. وارد سلولی که مخصوص بیمارها بود، شدم. علی اکبر با آن ضعف جسمانی و صورت رنگ پریده اش به قدری وضعیتش بد بود که از درد می خواست سرش را به در و دیوار بکوبد. او را محکم گرفتیم تا آسیبی به خودش نرساند.
آن روز دل درد علی اکبر نسبت به روزهای دیگر بیش تر شده بود؛ طوری که مأمورین بعثی وقتی او را به آن حال دیدند، او را به بیمارستان بردند. بیش تر از دو ساعت بود که فریاد می زد، از حال می رفت و دوباره فریاد می کشید. همه ما از این که بالاخره مأمورین آمدند و او را به بیمارستان بردند، خوشحال شدیم.
حدود ساعت چهار بعد از ظهر بود که درِ اردوگاه را باز کردند و صدای زمین خوردن چیزی همه را متوجه خود کرد. با کمال بی رحمی، پستی و رذالت، جسدی را مثل یک مرده یا چوب خشک روی زمین سیمانی پرت کردند و رفتند؛ طوری که اصلاً فکر نمی کردیم علی اکبر باشد.
با عجله نزدیک در آسایشگاه رفتیم و علی اکبر را دیدیم که افتاده و تکان نمی خورد. همه دور او جمع شدیم و بی اختیار شروع به گریه کردیم. دو نفر علی اکبر را برداشتند. یکی سر او را روی شانه اش گذاشت، دیگری هم پاهایش را توی دست گرفت و من هم زیر کمرش را گرفتم. علی اکبر آن قدر ضعیف و نحیف شده بود که وقتی سر و پاهایش را بر می داشتند، کمرش خم می شد. او را از انتهای اردوگاه وارد سلول کردیم.
دیدن این صحنه اشک و ناله بچه ها را در آورده بود و اردوگاه مملوّ از غم و اندوه شده بود. علی اکبر را توی همان سلولی که باید بستری می شد، بردیم. ساعت نزدیک پنج بعد از ظهر بود که همه باید داخل سلول های شان می رفتند؛ آن ساعت، آمار می گرفتند و همه باید داخل سلول مان می رفتیم و درِ سلول را قفل می کردیم.
طبق معمول آمار گرفتند و همه داخل سلول ها رفتیم، ولی چه رفتنی؟! همه اشک ها جاری بود و همه با حالت عجیبی که اردوگاه را فرا گرفته بود برای علی اکبر دعا می کردیم.
داخل آسایشگاه شماره سه بودیم. آسایشگاه ها طرف های شرق و غرب اردوگاه بودند و فاصله بین هرکدام، صد متر می شد. داخل آسایشگاه شماره پنج که دو آسایشگاه بعد از ما بود، قبل از اذان صبح، اتّفاق مهمّی افتاد:
یکی از برادرها به اسم محمّد، قبل از اذان صبح از خواب بیدار می شود و پیرمرد هم سلولش را بیدار می کند و می گوید: آقا امام زمان (علیه السلام) علی اکبر را شفا داد!
پیرمرد نگاهی به محمّد می کند و می گوید: محمّد! خواب می بینی؟ تو این طرف اردوگاهی و علی اکبر طرف غرب؛ حتی با چشم هم همدیگر را نمی بینید، چه رسد که صدای یکدیگر را بشنوید! تو از کجا می گویی که امام زمان (علیه السلام) علی اکبر را شفا داد؟
محمّد می گوید: خودتان خواهید دید.
صبح، درهای آسایشگاه که باز می شد، همه باید به خط می نشستند و مأموران بعثی آمار می گرفتند. آمار که تمام می شد، بچه ها متفرق می شدند. آن روز صبح دیدم به محض این که آمار تمام شد، سیل جمعیت به طرف سلول علی اکبر هجوم بردند و فریاد زدند:
«آقا امام زمان (علیه السلام) علی اکبر را شفا داده است».
ما نیز با شنیدن این خبر، مثل بقیه، به سمت همان سلول رفتیم.
بله! چهره علی اکبر عوض شده بود؛ زردی صورتش از بین رفته و خیلی شاداب، بشاش و سرحال شده بود و داشت می خندد. برادرها وقتی وارد سلول می شدند، در و دیوار سلول را می بوسیدند و همین که به علی اکبر می رسیدند سر تا پایش را بوسه می زدند و بعد خارج می شدند.
در طول ده سال اسارتمان، مأمورین بعثی اصلاً اجازه تجمع نمی دادند و می گفتند که اجتماع بیش از دو نفر ممنوع است، امّا آن روز مأمورین بعثی هم می آمدند و این صحنه را می دیدند. آن قدر آن صحنه برای شان جالب بود که حتّی مانع تجمع بچه ها نمی شدند.
صف طویلی از تعداد حدود 1400 نفر درست شده بود که می خواستند علی اکبر را زیارت کنند. وقتی رفتم او را زیارت کردم، گفتم: علی اکبر! چی شد؟
گفت: دیشب آقا امام زمان (علیه السلام) عنایتی فرمودند و در عالم خواب شفا گرفتم.
از سلول بیرون آمدم؛ سراغ محمّد که خواب دیده بود، رفتم و جریان را از او پرسیدم.
گفت: من از سن 18 ـ 19 سالگی، هر شب، قبل از خواب، دو رکعت نماز امام زمان (علیه السلام) را با صد مرتبه «إیّاک نعبدُ و إیّاکَ نسْتَعین»
می خوانم و می خوابم. قبلا بعد از تمام شدن نماز، فقط یک دعا می کردم که آن هم برای فرج آقا امام زمان«عجل اللّه تعالی فرجه الشریف» بود؛ فقط همین دعا. چون می دانم که با فرج آقا، یقیناً هرچه از خیر و خوبی و صلاح و سعادت و عاقبت به خیری که برای دنیا و آخرت خودمان می خواهیم، حاصل می شود. مقیّد بودم که بعد از نماز برای هیچ امری غیر از فرج حضرت دعا نکنم؛ حتّی در زمان اسارت برای پیروزی رزمندگان و نجات از این وضع هم دعا نکرده ام تا این که دیشب، وقتی علی اکبر را به آن حال دیدم، بعد از نماز شفای او را از آقا خواستم. قبل از اذان صبح خواب دیدم که در فضای سبز و خرّمی ایستاده ام و به قلبم الهام شد که وجود مقدّس آقا امام زمان (علیه السلام) از این منطقه عبور خواهند نمود. به این طرف و آن طرف نگاه می کردم. ماشینی از راه رسید. جلو رفتم و دیدم که سیّدی داخل ماشین نشسته است. سؤال کردم که شما از وجود مقدّس آقا خبری دارید؟ فرمودند: مگر نمی بینی نوری در میان اردوگاه اسرا ساطع است؟
دیدم که از سلول علی اکبر نوری به صورت یک ستون که به آسمان پرتو افشانی می کند، ساطع است و تمام منطقه را روشن کرده است. لذا یقین کردم که امام زمان (علیه السلام) علی اکبر را مورد عنایت و لطف قرار داده و شفایش داده است. وقتی از خواب بیدار شدم، بشارت شفا گرفتن علی اکبر را دادم.
برگشتم به سلول علی اکبر و جریان را سؤال کردم. گفت: در عالم خواب، حضرت را زیارت کردم و شفای خود را از ایشان خواستم. حضرت هم فرمودند:
«انشاء اللّه شفا پیدا خواهی کرد!»
بعد از این اتّفاق همه برادران با همان حالت معنویِ روزه دار، بی اختیار گریه می کردند و به وجود مقدّس آقا امام زمان (علیه السلام) متوسّل شدند. یادم می آید که همان روز گروهی از طرف صلیب سرخ وارد اردوگاه شدند.
هر دو ماه یک بار هیأتی از طرف صلیب سرخ جهانی به اردوگاه می آمد و نامه می آورد و نامه های ما را که برای خانواده هایمان می نوشتیم، می برد. تعدادی از دکترهای صلیب سرخ هم آمده بودند و اعلام کردند که آمده ایم تا بیماران صعب العلاج را معاینه کنیم. چون قرار است آنها را با مریض های عراقی در ایران معاوضه کنیم.
آن روز صلیب سرخ هرچه از بچه ها می خواست تا آنهایی که پرونده پزشکی دارند به ایشان مراجعه کنند، هیچ کس اقدام نمی کرد. جوّ معنوی خاصّی بر اردوگاه حاکم بود و همه با آن حال، متوسل به آقا امام زمان (علیه السلام) بودند؛ به قدری حالت معنوی در اردوگاه شدّت پیدا کرده بود که احساس خطر کردم و به آنهایی که مریض بودند، گفتم: باید بروند!
بچه ها آمدند و گفتند: یکی از عزیزان که چشم هایش ضعیف بود، هر دو چشمش را از دست داده است. تعجب کردم. وقتی به آن جا رفتم، دیدم که او را برای معاینه برده اند، ولی چشم هایش را باز نمی کند!
گفتم: چطور شد؟
گفت: چشمانم نمی بیند؛ و گریه کرد. متوجّه شدم که می گوید چشم هایم ضعیف است و تا آقا امام زمان (علیه السلام) مرا شفا ندهند، چشمم را باز نمی کنم!
یک چنین حالتی بر اردوگاه حاکم شده بود. احساس خطر کردم و گفتم: همه بچه ها باید روزه هایشان را بشکنند!
هرچه گفتند که الآن نزدیک غروب است و اجازه بدهید تا روزه امروز را تمام کنیم، گفتم: شرایط، شرایطی نیست که ما بخواهیم این روزه را ادامه بدهیم.
آری! حالت معنوی بچه ها طوری شده بود که اگر می خواستند با آن حالت داخل آسایشگاه باشند، عدّه ای از نظر روحی آسیب می دیدند.
الحمد للّه علی اکبر شفا پیدا کرد. آن جوّ معنوی هم به قدری شدّت پیدا کرده بود که تا آخر اسارت جرأت نکردیم بگوییم که روزه مستحبی بگیرند. [1] .
ما گرفتار سر زلف تو هستیم ای دوست
رشته مهر ز اغیار گسستیم ای دوست
برگرفتیم دل از غیر تو جانا! امّا
دل بر آن عشق گرانبار تو بستیم ای دوست
تا اسیر غم جانسوز تو گشتیم همه
از غم عالم هستی همه رستیم ای دوست
جلوه کن جلوه، ایا دلبر یکتا! که دگر
شیشه صبر و تحمّل بشکستیم ای دوست [2] .
پاورقی
[1] دفتر ثبت کرامات مسجد مقدّس جمکران، شماره 234، مورخه 11/3/78.
[2] به عشق مهدی، ص
اربعین
در مورد اربعین و بازگشت خاندان پیامبر به کربلا در میان مورخان اختلاف وجود دارد. بسیاری از آنها در کتابهای خود هیچگونه اشارهای به آمدن بازماندگان کاروان حسین به کربلا نداشتهاند که از جمله آنها میتوان به ابن اثیر، طبرسی، بلاذری، نویری، ابن حجر، ابن اعثم کوفی اشاره کرد و گروهی نیز به عزاداری اهل بیت در کربلا اشاره کرده و یا پرداختهاند، مانند: ابی مخنف، ابن نماحلی، جعفر النقدی، محسنالامین، سید بن طاووس.
در مجموع در مورد اربعین چهار احتمال وجود دارد:
1. در سال 61 پس از مراجعت از شام، اهل بیت امام حسین (ع) در روز بیستم صفر به کربلا وارد شدند و به سوگواری پرداختند.
2. اهل بیت پیامبر در روز بیستم ماه صفر سال 61، قبل از رفتن به شام از کربلا عبور کردند و بر مزار شهدا به عزاداری پرداختند. [1] این احتمال بسیار ضعیف به نظر میرسد.
3. اهل بیت رسول خدا در سال 62 یک سال بعد از واقعهی کربلا در بیستم ماه صفر به کربلا آمده باشند.
4. اهل بیت پیامبر بعد از بازگشت به مدینه به کربلا رفته باشند که در این صورت تعیین روز اربعین به عنوان روز رسیدن آنها به کربلا منتفی است، اما آنچه مسلم است خاندان رسالت به زیارت قبور شهدای بزرگ کربلا رفتند وتا سه روز به عزاداری پرداختند وبه قول سیدبن طاووس ماتمهای جگر خراش بر پا داشتند. [2] هنوز هم میتوان صدای سکینه را از کنار قبر پدر شنید که میگفت:
الا یا کربلا نودعک جسما
بلا کفن و لاغسل دفینا
الا یا کربلا نودعک روحا
لا حمد و الوصی مع الامینا
«ای کربلا، بدنی را در تو به ودیعه گذاشتهایم که بدون غسل و کفن مدفون شد.
ای کربلا، کسی را به یادگار در تو قرار دادیم که روح احمد (ص) و وصی اوست.»
همچنین آمده است چون کاروان به کربلا رسید جابربن عبدالله انصاری . را دیدند که با تعدادی از بنیهاشم برای زیارت شهدا به کربلا آمده است. چون یکدیگر را ملاقات کردند بشدت گریستند و زنان روستاهای مجاور نیز به آنها پیوستند. [3] آنگاه زینب کبری در حالی که زنان اطرافش را گرفته بودند با صوتی حزین که جانها را میگداخت به امام سلام داد:
السلام علیک ایتها الارواح التی حلت بفناء الحسین و اناخت برحله اشهد انکم أقمتم الصلوة و آتیتم الزکوة و امرتم بالمعروف و نهیتم عن المنکر و جاهدتم الملحدین و عبدتم الله حتی اتاکم الیقین
فرصت و کلام ما به پایان رسید و قصدمان این بود که به مهر و ارادتش بیاویزیم که حسین زندهی همهی روزگاران است و عاشورا انگیزهی بقا و حیات بندگان، و حزن بزرگ آل محمد (ص) از واقعهی جانسوز عاشورا، عزای بیپایان همهی آزادگان و حماسهی بیکران کربلا نیاز بشریت در همه جا و همیشهی آفرینش است. انسانیت، شرف، آزادگی، ایثار و جوانمردی بدون حسین هرگز به معنا نمینشیند که او نه تنها خون خداست که رکن راه و باعث مهر و گل سرسبد آفرینش پروردگار است.
اسلام علیک یا ابا عبدالله و علی الارواح التی حلت بفنآئک علیک منی سلام الله ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار و لاجعله الله اخر العهد منی لزیارتکم.السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین
×××××
پاورقی:1- ناسخ التواریخ،احوالات امام حسین،ج3،ص86
2و3- لهوف،82
تعیین روز اربعین
بیستم ماه صفر نزد همگان، به عنوان روز اربعین شناخته شده است. تاریخ نگاران و عالمان نیز این روز را به این عنوان معرفی نمودهاند و تنها مخالف در مسئله شیخ بهایی است که ایشان نوزدهم صفر را به این عنوان معرفی کرده است. [1] .
عاشورا در ضمن روزهای اربعین است.
ظاهر در مسئله عدم احتساب است، چون معنای اربعین، سپری گشتن چهل روز از روز شهادت است، با این بیان، روز یازدهم محرم به معنای گذشتن یک روز از شهادت است،و همچنین... بنابراین، روز بیستم ماه صفر، برابر با گذشت چهل روز از شهادت حضرت سیدالشهدا امام حسین علیهالسلام است.
اگر روز عاشورا را نیز یک روز حساب کنیم، احتمال دیگری در مسئله وجود دارد، و آن این است که ماه محرم سال 61 هجری قمری، دارای 29 روز بوده باشد، و با این احتمال نیز قول مشهور تأیید میشود.
سید بن طاووس میفرماید:
اگر گفته شود چگونه روز بیستم صفر روز اربعین است، با آنکه امام حسین علیهالسلام در روز دهم محرم به شهادت رسید و روز دهم در ضمن اربعین است؟ بنابراین روز بیستم صفر روز چهل و یکم است!»
گفته میشود: ممکن است ماه محرمی که در آن حضرت سید الشهدا علیهالسلام به شهادت رسید، ماه ناقص و کمتر از سی روز باشد، بنابراین، روز بیستم صفر به معنای گذشت چهل روز از شهادت آن حضرت است؛ یا آنکه ماه کامل بوده است، ولی روز شهادت از عدد اربعین شمرده نمیگردد؛ به جهت آنکه شهادت آن حضرت در آخر روز بوده است، بنابراین، روز عاشورا در عدد اربعین به حساب نمیآید. [2] .
در هر صورت، وجهی برای نظر شیخبهایی به نظر نمیرسد و نظر ایشان به عنوان تنها مخالف، قابل دفاع نیست.
××××××
پاورقی: 1- توضیح المقاصد،ص6
2- اقبال الاعمال،ص589
کاروان اربعین
آنچه از من خواستی، با کاروان آوردهام
یک گلستان گل به رسم ارمغان آوردهام
از در و دیوار عالم فتنه میبارید و من
بیپناهان را بدین دارالامان آوردهام
اندراین ره از جرس هم بانگ یاری برنخاست
کاروان را تا بدینجا با فغان آوردهام
بس که من منزل به منزل در غمت نالیدهام
همرهان خویش را چون خود به جان آوردهام
تا نگویی زین سفر با دست خالی آمدم
یک جهان درد و غم و سوز نهان آوردهام
قصهی ویرنهی شام ار نپرسی خوشتر است
چون از آن گلزار، پیغام خزان آوردهام
خرمنی موی سپید و دامنی خون جگر
پیکری بیجان و جسمی ناتوان آوردهام
دیده بودم با یتیمان مهربانی میکنی
این یتیمان را به سوی آستان آوردهام
دیده بود تشنگی از دل قرارت برده بود
از برایت دامنی اشک روان آوردهام
تا به دشت نینوا بهرت عزاداری کنم
یک نیستان ناله و آه و فغان آوردهام
تا نثارت سازم و گردم بلاگردان تو
در کف خود از برایت نقد جان آوردهام
نقد جان را ارزشی نبود، ولی شادم چون مور
هدیهیی سوی سلیمان زمان آوردهام
تا دل مهر آفرینت را نرنجانم ز درد
گوشهیی از درد دل را بر زبان آوردهام
هاتفی «پروانه» را میگفت کز این مرثیت
در فغان، اهل زمین و آسمان آوردهام
××××××
محمد علی مجاهدی «پروانه»
زیارت اربعین
من علائم المومن زیارة الاربعین (الامام الحسن العسکری)
بدون شک ائمهی اطهار هیئت دولت حقهی الهیه هستند که خداوند به وجود آنها راه خیر و شر را به مردم دنیا نموده، و آنها را صاحب اختیار در نشئهی عالم کون قرار داد، و شیعه را واسطهی دعوت و نفوذ تعلیمات عالیهی آنها و ناشر فضایل و مناقب و آثار و مآثر چهارده معصوم «علیهمالسلام» معرفی فرمود، تا حقوق واجب بر بشر به وسیلهی آنها که بهترین امت و امت وسط هستند، یعنی از افراط و تفریط ملل و ادیان جهان برکنارند، قرار داد و قیام شیعه احیاء احکام دین است، که به وسیلهی ائمهی اطهار افاضه و تعلیم شده است.
چنان چه حضرت ابوجعفر امام محمد باقر «علیهالسلام» به خثیمهی جعفی فرموده:
أبلغ موالینا منی السلام و أوصهم بتقوی الله و أن یعود غنیهم علی فقیرهم وقویهم علی ضعیفهم و أن یشهد حیهم جنازة میتهم و أن یتلاقوا فی بیوتهم، فرحم الله عبدا اجتمع مع آخر و تذاکر فی أمرنا فان ثالثهما ملک یستغفر لهما و ما اجتمعتم فاشتغلوا بالذکر فان فی اجتماعکم و مذاکرتکم احیاء أمرنا، و خیر الناس بعدنا من ذاکر بأمرنا و دعا الی ذکرنا.
شیعیان و دوستان ما را سلام برسان و بگو اغنیاء به فقرا و اقویاء به ضعفاء توانگران به ناتوانان، کمک و معاضدت و مساعدت و مرافقت و مواسات و مساوات نمایند و عیادت مرضی و تشییع جنازه هم نمایند، در خانههای یکدیگر بروند به ملاقات دوستانه و صلهی رحم و ألفت و أنس و برادری با هم تجمع کنند و یادی از ما نمایند که این ملاقاتها و این مذاکرات، احیاء امر ما و زنده داشتن نام ما و اجرای تعلیمات ما میباشد، فرمود: بهترین مردم پس از ما کسی است که یاد ما باشد و به سوی ما دعوت کند و احیای مرام ما نماید.
حضرت امام صادق «علیهالسلام» به بعضی از دوستانش فرمود:
انکم تجلسون و تتحدثون و تقولون ما شئتم و تبرؤن ممن شئتم؟ فقیل له: نعم،قال «علیهالسلام»: و هل العیش الا هذا. و قال «علیهالسلام»: شیعتنا منا و مضافون الینا فلهم معنا قرابة خاصة، رضوا بنا أئمة و رضینا بهم شیعة یحزنهم حزننا و یسرهم سرورنا و نحن نطلع علی أحوالهم و نتألم لهم. ان شیعتنا أوذوا فینا و لم نوذ فیهم أحبونا و أبغضنا الناس، و وصلونا و قطعنا الناس.
و انهم خیر من حواری عیسی بن مریم «علیهالسلام» ان حواری عیسی ما کانوا بأطوع له من شیعتنا لنا، قال عیسی «علیهالسلام»: من أنصاری الی الله؟ قال الحواریون: نحن أنصار الله، فلا والله ما نصروه من الیهود و لا قاتلوهم دونه
و ان شیعتنا منذ قبض رسول الله ینصرونا و یقاتلون دوننا و یحرقون و یعذبون و یشردون فی البلدان فجزاهم الله خیرا و ان حقوق شیعتنا علینا أوجب من حقوقنا عیهم فنحن نترحم علیهم کل صباح و مساء.
حضرت صادق «علیهالسلام» فرمود: آیا مینشینید دور هم و نقل احادیث و اخبار ما میکنید، و آنچه بخواهید از مناقب و مدایح ما میگوئید و از آنها که بیزارید تبری میجوئید؟ گفتند: آری، فرمود: آیا عیش و خوشی غیر از این است.
مترجم گوید: آری انسان پس از ضروریات سته حس میکند که نیاز و احتیاجی دارد که عقدههای دل را بگشاید و راز درون را با کسی که با او اهلیت و سنخیت و همفکری داشته باشد بگوید، و ابراز عقیده کند یا تشفی دل نماید، و این احتیاج در درجهی اول این است که محتاج به دین است و باید دین را در اجتماع یافت، و با همنوع به اجرا گذاشت، و اسرار آن را با هم دینان، هم مسلکان، هم مذهبان به حکم ضرورت و سنت اجتماعی در میان نهاد، و این معنی عیش و عشرت و خوشی و کامیابی است، همان طور که یک شاعر باید با شاعر احساسات خود را به میان نهد، یک فقیه باید با فقیه بحث کند، یا حکیم و متکلم و فیلسوف و ریاضی و مهندس و طبیب باید اسرار آن علم و فن را به همکار خود بگوید و با اهل فن راز را فاش و موضوع را تجزیه و ترکیب و هضم و تحلیل نماید. شیعیان و دوستان آل محمد هم که از تقیه اسرار دوستی و ولایت و تکامل افاضات اشراقیهی مذهب جعفری را میدانستند باید با هم به میان نهند و از این رو به ملاقات یکدیگر قند در دلشان آب میشد و بهترین لذت را میبردند، و هم اکنون نویسنده وقتی بسیار مسرور و مشعوف است که بتواند احساسات درونی، ادراکات عقلی خود را برای اهل فن به میان نهم.
حضرت فرمود: شیعیان ما به سبب دوستی ما اذیت و رنج کشیدند و ما اذیت ندیدیم از آنها، آنها ما را دوست میداشتند و مردم به سبب دوستی ما آنها را دشمن میداشتند به ما نزدیک میشدند، مردم بدین جهت از آنها دوری میجستند.
فرمود: دوستان و شیعیان ما بهتر از حواریون حضرت عیسی بن مریم «علیهالسلام» هستند، زیرا به رغبت و میل تمام به ما دوستی میورزیدند و فداکاری میکردند، در حالیکه حضرت عیسی از یهود و نصاری پرسیدند: کیانند یاری کنندگان ما در راه خدا؟ حواریون گفتند: ما هستیم انصار الله، اما نه تنها عیسی را یاری نکردند و یاری دین خدا ننمودند، بلکه جز آنها کسی در مقام کشتن عیسی بر نیامد. در حالی که شیعیان ما از همان ساعت که پیغمبر خاتم النبیین قبض روح شد، ما را یاری کردند و در یاری ما جهاد و فداکاری و دفاع نمودند، و با آن که آنها را کشتند، آتش زدند، عذاب نمودند، رنج و تهدید و تبعید نمودند باز هم فداکاری خود را ادامه دادند، خداوند جزای آنها را جزای خیر دهد.
حقوق شیعیان بر ما واجبتر است از حقوق ما بر آنها، و بدین جهت ما هر صبح و عصر برای آنها طلب رحمت و مغفرت میکنیم.
حضرت سجاد «علیهالسلام» فرمود:
انی لأدعو لمذنبی شیعتنا فی الیوم و اللیلة مائة مرة.
فرمود: من در هر شب و روز، صد بار برای گناهکاران شیعیان طلب مغفرت میکنم.
و در روایت دیگر است که حضرت صادق «علیهالسلام» به شیعیان خود فرمود: أتجلسون و تحدثون و تذکرونی؟ آیا جلسه میکنید و نشینید نقل احادث ما را بنمائید؟ گفتند: بلی، فرمود:
والله أحبنا تلک هذه المجالس.
به خدا قسم ما این مجالس را که به نام ما تشکیل میشود دوست داریم. و چندین ضمیر در این جمله نمونهی بارز شدت علاقهی ائمه است به این مجالس ذکر اخبار و احادیث و محافل مجد و عظمت آنها.
آیا با این اهمیت که مجالس احیاء نام ائمهی دین دارد آیا شایسته است که از تشکیل این گونه مجالس مسامحه و مجامله کنیم و شانه خالی کنیم، و از یک سلسله عوامل دوستی و تحکیم روابط معنوی که موجب رستگاری و سعادت دنیا و آخرت است غفلت ورزیم؟
آیا ما دوستان و مدعیان دوستی نباید روزهای موالید و وفیات و روزهای مهم تاریخی آنها را که در راه احیای دین و ابقای ملیت ما گذشته، تجدید کنیم؟ و بدین وسیله، حقوق آنها را در تشکیل این مجالس و تجدید مجد و عظمت و ذکر مدح و منقبت و تشکر و تقدیم ادا نمائیم؟ و بدین وسیله روح مقدس پیغمبر و فاطمهی زهرا به تجلیل و تبجیل و تعظیم شعائر این خاندان راضی و خرسند سازیم و مشمول دعای حضرت صادق «علیهالسلام» بشویم؟!
××××××
پاورقی:1- زندگانی امام حسین(ع)،ج2،ص598