دعاهاى قرآن
دعاى انسان در چهل سالگى  
در قرآن کریم بارها خداوند متعال به اداى حق پدر و مادر سفارش مى کند. رنجهایى را که مادر در دوران باردارى و زایمان و شیر دادن و به سامان رساندن فرزند به جان خریده است گوشزد مى فرماید، و تعلم مى دهد که آنگاه که به اوج توان و رشد رسید و به مرز چهل سالگى که دوران پختگى و کمال است قدم نهادن زبان حالش چه باشد؛ چرا که در این دوره ، نه خامى و بى تجربگى سالهاى جوانى را دارد و نه ضعف و سستى دوران پیرى را در چنین شرایطى شایسته است بگوید:
رب اورعنى اشکر نعمتک التى انعمت على و على والدى و ان اعمل صالحا ترضاه و اصلح لى فى ذریتى و انى تبت الیک و انى من المسلمین .
بارالها، به من الهام فرما که شکر نعمت هاى تو را که به من و به پدر و مادرم عطا فرمودى ادا کنم ، و کارهاى شایسته که مورد پسند تو باشد، انجام دهم و فرزندان مرا از صالحان قرار ده ، من به درگاه تو توبه مى کنم ، و من از تسیلم شدگان در برابر توام .
عبادالرحمن چگونه دعا مى کنند؟  
خداوند متعال در سوره فرقان ، نشانه ها، و اوصاف عبادالرحمن و بندگان شایسته را بیان مى کند و در ضمن بیان اوصاف و حالات آنان از دعاى آن حضرت آنان این گونه یاد مى فرماید مى گویند:
ربنا اصرف عنا عذاب جهنم ان عذابها کان غراما .
بارالها، عذاب جهنم را از ما بگردان ، چرا که عذاب جهنم دائمى است .
و نیز مى گویند:
ربنا هب لنا من ازواجنا و ذریاتنا قرة اعین و اجعلنا للمتقین اماما .
بارالها، از همسران و فرزندان کسانى که مایه آرامش خاطر و روشنایى چشم ما باشند به ما ببخش ، و ما را پیشواى متقین و تقوا پیشه گان قرار ده .
امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود: به خدا سوگند من از پروردگارم فرزند زیبا روى و نیکو قامت نخواستم ، بلکه فرزندى اهل اطاعت و خوف الهى خواستم که هرگاه به او نظر کردم و او را در حال اطاعت خداوند یافتم ، چشمم روشن شود.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن
دعاى مؤ منان براى خود و مؤ منان دیگر  
حق تعالى در آیات آغازین سوره حشر از مهاجران و انصار تمجید مى کند و در آیه دهم مدح و تعریف مى کند از همه کسانى که پس ‍ از رسول خدا صلى الله علیه و آله به دنیا مى آیند و به جمع اهل ایمان مى پیوندند و ذکر و دعاى همیشگى آنان این است :
ربنا اغفرلنا ولا خواننا الذین سبقوا بالا یمان ولا تجعل فى قلوبنا غلا للذین امنوا ربنا انک رؤ ف رحیم .
بارالها ما و برادران و خواهران ما را که پیش از ما ایمان آوردند، امروز و در دلهاى ما نسبت به افرادى که ایمان آوردند، کینه و دشمنى قرار نده ؛ بارالها،، مهربان و رحیمى .
چه زیباست که ما هم خود را جزء این جمع بدانیم و این دعا را زمزمه کنیم چرا که هم طلب آمرزش براى خود و مؤ منان است وهم طلب قلبى سالم از دشمنى و نظر سوء نسبت به مؤ منان است و در پایان هم تمجید حق تعالى است .

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

دعاهاى دانشمندان بلند پایه  
میزان سنجش اعمال در نزد خداوند معرفتى است که بر پایه آن عمل انجام مى شود. اگر چند نفر یک عمل مشابه را انجام دهند مثلا دو رکعت نماز بگزارند یا کارهاى شایسته دیگر انجام دهند، پاداش آنان به میزان معرفتشان به خداوند بزرگ بستگى دارد که اساس و پایه هر عبادت است .
کسانى که در معرفت الهى غور کرده ، و از دریاى محبت الهى جرعه ها نوشیده و در دانش الهى به مقام مکین رسیده اند و خداوند از آنان به راسخون فى العلم تعبیر مى کند این گونه دعا مى کنند:
ربنا لا تزع قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب # ربنا انک جامع الناس لیوم لاریب فیه ان الله لا یخلف المیعاد .
بارالها، پس از آن که ما را هدایت کردى دل ما را از حق بر مگردان و از نزد خود به ما رحمت ده ، همانا همانا تو بخشنده اى ، پروردگارا تو مردم را در روز قیامت که در آن تردیدى نیست گرد مى آورى ، همانا خداوند در وعدهگاهش تخلف نمیکند.
چند روایت   
1. امام صادق علیه السلام فرمود: زیاد بگویید: ربنا لاتزع قلوبنا بعد اذ هدیتنا... و از زیر و رور شدن دلها خاطر جمع نباشید.
2. پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله دعا مى کرد: یا مقلب القلوب ثبت قلبى على دینک (اى زیر و رو کننده دلها، قلب مرا بر دینت ثابت دار) سپس این آیه را مى خواند: ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب .
3. پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: هر کسى که آیه ربنا انک جامع الناس لیوم لاریب فیه ان الله لایخلف المیعاد را بخوانید آنچه را گم کرده ، خداوند، به او برگرداند .
4. امام کاظم علیه السلام به هشام فرمود: اى هشام ، خداوند از مردمانى نیکوکار حکایت مى کند که این چنین گفتند: ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب ؛ چون دانستند که دل ها و وسوسه شود و گمراهى و پستى برگردد.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاى مؤ منان راستین

خداوند متعال گه گاه در قرآن کریم از وضعیت روحى و روانى مسلمانان در آغاز اسلام یاد مى فرماید و در حقیقت به مسلمانان در تمام زمانها و مکان ها آموزش مى دهد که اینگونه باشید. یکى از آن موارد دو آیه سوره بقره است .

مى فرماید: پیامبر به آنچه بر او نازل شده از جانب خداوند ایمان آورد و نیز مؤ منان همه ایمان آوردند به خدا و فرشتگان او و کتب آسمانى و پیامبران الهى و گویند:

ما بین هیچ یک از پیامبران الهى فرق نمى گذاریم ، و گفتند:

سمعنا و اطعنا غفرانک ربنا و الیک المصیر # لایکلف الله نفسا الا وسعها لها ما کسبت و علیها ما اکتسبت ربنا لاتؤ اخذنا ان نسینا او اخطاءنا ربنا ولاتحمل علینا اصراکما حملته على الذین من قبلنا ربنا و لا تحملنا ما لا طاقة لنا به واعف عنا و اغفرلنا و ارحمنا انت مولانا فانصرنا على القوم الکافرین.

بارالها شنیدیم ، و اطاعت کردیم و آمرزش تو را، و بازگشت به سوى تو است . خداوند به هر کس به اندازه توانش تکلیف مى کند، آنچه از نیکى کسب کند براى اوست ، و هر آن چه از بدى به دست آورد بر ضد اوست . بارالها، اگر فراموش یا خطا کردیم ما را مواخذه مفرما، و بر دوش ما بار گران مگذار آن چنانکه بر امتهاى پیشین نهادى . بارالها، ما را بر کارى که طاقت آن را نداریم وادار مفرما، و از ما درگذر و ما را بیامرز و به ما رحم کن ، تو مولاى مایى ، پس ما را بر قوم کافر پیروز فرما.

چند روایت 

1. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله : پس از این دعا، خداوند، فرموده است : انجام میدهم ، و اجابت مى کنم ، به همین جهت مستحب است که این دو آیه زیاده خوانده شود ..

2. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله : آیات آخر سوره بقره هم قرآن است و هم دعاست (بخوانید که ) موجب رضایت خداوند مى شود..

3. ابن عباس گوید: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ناگهانى صدایى شنید، سربلند کرد دید درى از آسمان گشوده شده ، سپس ‍ فرشته اى بر آن حضرت نازل شد و گفت : خداوند بشارت به دو نور به تو مى دهد که به هیچ پیامبرى پیش از تو داده نشده است آن دو، سوره حمد و آیات آخر سوره بقره ، است هیچ کس نخواند مگر آن که حاجتش را روا کنم ..

در روایاتى آمده است که این دو آیه گفت و گوى خدا و رسول در معراج بوده است .

4. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: این دو آیه از گنجهاى بهشتى است که خداوند رحمان آن را به قدرت خود دو هزار سال پیش از آفرینش مخلوقات نگاشت . هر کس آنرا شب (به وقت خواب ) بخواند از عبادت شب او را کفایت کند.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

دعاى بندگان با کمال الهى

ما گمان مى کنیم طلب مغفرت و آمرزش از خداوند بزرگ ، مخصوص کسانى است که کارهاى زشت و ناپسند انجام مى دهند و در پى گناه و فسق و فجور هستند، اما آنان که سر در فرمان حق دارند، برایشان تقاضاى آمرزش و عفو معنا ندارد. این پندار نادرست است زیرا استغفار و طلب آمرزش پیامبران را در جاى جاى قرآن کریم مشاهده مى کنیم و تقاضاى عفو و بخشایش ائمه اطهار علهیم السلام در احادیث و دعاها و مناجات ها بیش از موضوعات دیگر مى بینیم .

خداوند متعال در آیه 15 و 16 سوره آل عمران مى فرماید: آنها که اهل صبر و راستى و عبادت و انفاق و استغفار سحرى هستند این گونه دعا مى کنند:

ربنا اننا آمنا فاغفرلنا ذنوبنا و قنا عذاب النار ؛

بارالها ما ایمان آوردیم ، گناهان ما را بیامرز و از عذاب آتش ما را نگه دار.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

دعاى بندگان با کمال الهى

ما گمان مى کنیم طلب مغفرت و آمرزش از خداوند بزرگ ، مخصوص کسانى است که کارهاى زشت و ناپسند انجام مى دهند و در پى گناه و فسق و فجور هستند، اما آنان که سر در فرمان حق دارند، برایشان تقاضاى آمرزش و عفو معنا ندارد. این پندار نادرست است زیرا استغفار و طلب آمرزش پیامبران را در جاى جاى قرآن کریم مشاهده مى کنیم و تقاضاى عفو و بخشایش ائمه اطهار علهیم السلام در احادیث و دعاها و مناجات ها بیش از موضوعات دیگر مى بینیم .

خداوند متعال در آیه 15 و 16 سوره آل عمران مى فرماید: آنها که اهل صبر و راستى و عبادت و انفاق و استغفار سحرى هستند این گونه دعا مى کنند:

ربنا اننا آمنا فاغفرلنا ذنوبنا و قنا عذاب النار ؛

بارالها ما ایمان آوردیم ، گناهان ما را بیامرز و از عذاب آتش ما را نگه دار.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

دعا براى دنیا و آخرت

خداوند متعال در قرآن کریم از دو گروه دعا کننده یاد مى کنند: یک گروه آنان که چشم به دنیا دوختند و به جهان آخرت بى اعتنا هستند. آنها در مقام دعا هم از خداوند فقط دنیا را مى خواهند و مى گویند: خداوندا، آنچه مى خواهى به ما بدهى ، در دنیا بده . چنین کسانى در آخرت بى بهره اند.

گروه دوم کسانى هستند که هم نظر به دنیاى خود دارند و هم اعتقاد به آخرت اینان این گونه دعا مى کنند:

ربنا اتنا فى الدنیا حسنة وفى الاخرة حسنة و قنا عذاب النار ؛

بارالها، در دنیا به ما حسنه بده ، و در آخرت نیز حسنه بده و ما را از آتش جهنم دور دار.

چند روایت 

عبدالا على گوید: درباره این آیه از حضرت صادق علیه السلام تفسیر و توضیحى خواستم ، حضرت فرمود: مقصود رضوان الهى و بهشت در آخرت ، و وسعت در زندگى و معاش و خوش خلقى در دنیاست .

حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود: مقصود در این آیه همسر شایسته در دنیا و بهشت در آخرت است .

پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که دلى شکرگزار، و زبانى در کار ذکر خدا، و همسر مؤ منى را که او را در امور دنیا وآخرتش یارى رساند داشته باشد، خداوند در دنیا و آخرت به او حسنه داده و از عذاب آتش او را نگه داشته است .

در حدیث آمده است که : حضرت رسول صلى الله علیه و آله به عیادت مرد مسلمانى رفتند که از بیمارى رنج مى برد. حضرت به او فرمود: آیا دعا کردى و چیزى از او خواستى ؟ بیمار گفت : آرى : این گونه با خدا سخن مى گویم : بارالها، اگر مرا در آخرت مى خواهى عذاب کنى ، آن را در این دنیا برایم قرار ده .

حضرت فرمود: سبحان الله !تو طاقت چنین عذابى ندارى ، چرا نگفتى : ربنا ءاتنافى الدنیا حسنة و فى الا خرة حسنة و قنا عذاب النار .

آن بیمار این گونه دعا کرد و خداوند شفایش داد .

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

دعاى همیشگى مؤ منان

سوره حمد، خلاصه و چکیده قرآن کریم است در عظمت آن همین بس است که کتاب خدا با آن سوره آغاز مى شود و روزانه دست کم ده نوبت آن را در نماز قرائت مى کنیم و هیچ نمازى بدون آن صحیح نیست . نیمى از سوره حمد، ثنا و سپاس و ستایش ‍ خداوند متعال است و نیمه دیگر آن خواسته بنده است از مولا و پروردگارش .

ما سوره حمده را در نماز به نیت آن که قرآن است مى خوانیم نه به عنوان دعا، اما این منافاتى ندارد با این که در بخشى از آن خداوند دعا را به ما تعلیم کند. در این سوره مى خوانیم :

اهدنا الصراط المستقیم # صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم ولا الضالین ؛

بارالها، ما را به راه راست هدایت فرما راه کسانى که بر آنها نعمت داده اى راه کسانى که گرفتار غضب و عذاب تو شدند و نه راه گمراهان .

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

دعاى عاقلان

خداوند متعال در کتابش بارها از اولوالالباب مدح و تعریف مى کند. الباب جمع لب یعنى مغز و اولوالالباب یعنى صاحبان مغز.

گویا دیگران پوسته اى از زندگى و مقصود و مغز حیات و آفرینش اولوالا لباب هستند. اولوالا لباب یعنى کسانى که اهل فکر و اندیشه و عقل و بینش هستند و هدف از آفرینش و هستى را خواب و خوراک نمى دانند. چنین کسانى در هر شرایطى که باشند به هنگام کار و فراغت و استراحت به یاد خدا هستند و ذکر او را به لب دارند و در آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند و چنین با خدا مى گویند:

ربنا ما خلقت هذا با طلا سبحانک فقنا عذاب النار # ربنا انک من تدخل النار فقد اخزیته و ما للظالمین من انصار # ربنا اننا سمعنا منادیا ینادى للایمان ان آمنوا بربکم فآمنا فاغفرلنا ذنوبنا و کفر عنا سیئاتنا و توفنا مع الابرار # ربنا و آتنا و ما وعدتنا على رسلک و لاتخزنا یوم القیامة انک لا تخلف المیعاد.

بارالها، این جهان را باطل و بیهوده نیافریدى ، منزهى از عیب ما را از آتش جهنم باز دار. بارالها، هر که را تو داخل جهنم کنى او را رسوا ساخته اى و براى ستمگران در برابر تو یاورى نیست .

بارالها، ما شنیدیم ، منادیى را که نداى ایمان سر مى دهد، به پروردگارتان ایمان آورید، پس ما ایمان آوردیم . پروردگارا پس بیامرز گناهان ما را و بدى هاى ما را پاک فرما، و ما را با نیکان بمیران .

بارالها، آنچه را به پیامبرانت وعده دادى به ما مرحمت فرما، و ما را در روز قیامت رسوا مساز، همانا تو خلف وعده نمى کنى .

همان طور که ملا حظه مى شود این دعا عمومى است و اختصاص به شخصى خاصى ندارد. وقتى از صمیم دل این دعا خوانده شود، استجابت آن حتمى است ، زیرا خداوند، در آیه بعد مى فرماید: فاستجب لهم ربهم .

امام على علیه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله علیه و آله شبها آنگاه که از خواب برمى خاست مسواک مى زد، سپس به آسمان نگاه مى کرد و این آیات را مى خواند: ان فى خلق السموات و الارض ... فقنا عذاب النار.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى

دعاهاى قرآن

تعلیم دعا به مسلمانان

در نبرد حنین ، غنیمت بسیارى به چنگ مسلمانان افتاد. حضرت محمد صلى الله علیه و آله به هنگام تقسیم غنایم ، به تازه مسلمانان مکه سهم بیشترى دادند، تا در مسلمانى دلگرم و به اسلام خوشبین شوند. این کار پیامبر سبب گردید تا براى بیشتر مهاجر و انصار که از فلسفه کار حضرت بى خبر بودند سوال ایجاد شود و در این میان ، منافقان فرصت یافتند تا زبان اعتراض بگشایند، و به بدگویى از پیامبر پردازند.

پیامبر علت کار خود را شرح دادند و مؤ منان بدان راضى شدند.

خداوند مى فرماید: شایسته بود به آنچه خدا و پیامبرش به آنان دادند راضى و خشنود باشند و بگویند:

حسبنا الله سیؤ تینا الله من فضله و رسوله انا الى الله راغبون

خداوند ما را بس است به زودى خداوند از فضلش و پیامبرش به ما مى دهند. ما به سوى پروردگار رغبت و میل داریم .

دعا هنگام سوار شدن بر مرکب و در برابر هر نعمتى

یکى از شیوه هاى قرآن براى آشنا کردن مردم با خدا، بر شمردن نعمت هاى الهى است . قرآن مى کوشد، وجدانهاى خفته ار بیدار کند و مردم گریز پاى را با خدایشان انس و آشتى دهد.

در سوره زخرف مى فرماید: خداوند براى شما کشتى و چارپایان آفرید تا بر آن دشوار شوید و آنگاه که بر آن قرار یافتید به یاد نعمت پروردگارتان باشید و بگویید:

سبحان الذى سخرلنا هذا وما کنا له مقرنین # و انا الى ربنا لمنقلبون  .

منزه است خدایى که این مرکب را براى ما مسخر ساختت وگرنه ما توان آن را نداشتیم و ما به سوى پروردگارمان باز مى گردیم .

امام على علیه السلام فرماید: هرگاه بر مرکب سوار شدید یاد خدا کنید و بگویید: سبحان الذى سر لنا هذا و ما کنا له مقرنین # و انا الى ربنا لمنقلبون .

امام رضا علیه السلام فرماید: شکر الهى آن است که هر گاه خداوند بر بنده اش نعمت داد بگوید: سبحان الذى سخرلنا هذا وما کنا له مقرنین # و انا الى ربنا لمنقلبون و الحمدلله رب العالمین .

دعاى ملائکه مقرب براى مؤ منان

حاملان عرش الهى و کروبیان که فرشتگان عالى رتبه و مقرب الهى هستند، همیشه تسبیح و حمد و پروردگار کنند و بر ایمانشان افزوده شود و از براى مؤ منان طلب آمرزش کنند و گویند:

ربنا وسعت کل شى ء رحمة و علما فاغفر للذین تابوا و اتبعوا سبیلک وقهم عذاب الجحیم # ربنا و ادخلهم جنات عدن التى وعدتهم و من صلح من آبائهم و ازواجهم و ذریاتهم انک انت العزیر الحکیم # وقهم السیئات و من تق السیئات یومئذ فقد رحمته ، و ذلک هو الفوز العظیم .

بارالها، رحمت و دانش تو همه چیز را فرا گرفته است پس بیامرز کسانى را که توبه کردند، و راه تو را پیمودند، و همسران و فرزندانشان را به بهشت عدن که به آنان وعده دادى داخل فرما، همانا تو عزیز و حکیمى . و آنان را از بدى ها و عذاب دور دار، چرا که هر که تو را از بدى در روز قیامت حفظ فرمایى به او رحم کرده اى ، و همین رستگارى بزرگ است .

شایسته است ما هم با ملائکه مقرب همنوا شویم و این دعا را بخوانیم چرا که هم دعا براى جمیع مؤ منان است .

تقدیس الهى از زبان ملائکه

در روز قیامت خداوند نابکاران و مشرکان را محشور فرماید و سپس به فرشتگان گوید: آیا اینها (مشرکان ) شما را بندگى مى کردند و شما را مى پرستیدند؟

فرشتگان در پاسخ گویند:

سبحانک انت ولینا من دونهم .

اى خدا تو منزهى از هر عیب ، تو ولى و همراه مایى نه آنان ، بلکه آنان جن را پرستش مى کردند و بیشترشان به آن ایمان داشتند.

پند دوست

دو مرد با یکدیگر دوست بودند؛ یکى خدا پرست فقیر و دیگرى ثروتمند بى ایمان . ثروتمند بى ایمان به ثروت خود مى بالید و به دوستش مى گفت : من ثروت و افرادم بیش از تو است . و هر گاه در دو باغ وسیع و پر محصولش وارد مى شد مى گفت : گمان ندارم این همه نعمت تمام شود و قیامتى در کار باشد. دوست خداشناس به او پند دادو گفت : آیا به خدایى که تو را آفرید کفر مى ورزى ؟ اما من معتقدم که الله خداى من است و شریکى براى او قرار نمى دهم ، چرا نعمت دهنده را نمى شناسى و هرگاه به باغت داخل مى شوى ، یاد خدا نمى کنى و به نشانه شکرگزارى نمى گویى :

ما شاء الله لاقوة الا بالله .

آنچه خدا خواهد (همان مى شود) قوت و قدرتى نیست مگر از جانب خدا.

پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: هرگاه خداوند به بنده اش نعمت مال و زن و فرزند عنایت فرمود و او گفت : ما شاء الله لا قوة الا بالله آفتى به جز مرگ نبیند.

امام صادق علیه السلام فرمود: عجب دارم از کسى که نعمت هاى دنیایى مى خواهد و نمى گوید: ما شاء الله لا قوة الا بالله چرا که پس ‍ از این جمله خداوند از زبان آن مرد خداشناس مى گوید: اگر من از تو کمتر ثروت و فرزند دارم امیدوارم خداوند بهتر از باغ تو به من بدهد، و این امید حتما محقق مى شود.

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى