دعاهاى قرآن

دعاهایى که به حضرت محمد (ص) آموزش داد 

(مبحث دوم)
9. پیامبر ما در راه ابلاغ پیام الهى از ناکسان آزار بسیار دید. و هر گاه که فشار روحى و روانى و تبلیغاتى دشمن اوج مى گرفت ، خداوند پیامبرش را دلدارى و روحیه میداد.
در صلح حدیبیه به هنگام نوشتن صلحنامه ، یکبار به گاه نوشتن بسم الله الرحمن الرحیم در آغاز صلحنامه ، و بار دیگر به وقت نوشتن کلمه رسول الله در پى نام آن حضرت ، قریشیان اعتراض کردند و نتیجه آن شد که به جاى بسم الله الرحمن الرحیم ، باسمک اللهم بنویسند، همان طور که در جاهلیت مى نوشتند، و لقب رسول الله را هم از پى نام آن حضرت حذف کنند. از آن جا که این دشمنى و عناد آنان روحیه پیامبر را مى آزرد خداوند براى حمایت و دلدارى به آن حضرت فرمود بگو:
هو ربى لااله اله هو علیه توکلت و الیه متاب
او پروردگار من است ، به جز او خدایى نیست ، بر او توکل کردم و به سوى او باز مى گردم .
10. یکى از تعلیمات خدا به پیامبرش حضرت محمد صلى الله علیه و آله این است که بگو:
ان صلاتى و نسکى و محیاى و مماتى لله رب العالمین .
به درستى که نماز من ، عبادات من زندگى من و مرگ من براى خداوند است که پروردگار جهان هاست .
11. پیامبر ما از منافقان رنج بسیار دید؛ آنان که به زبان تظاهر به اسلام مى کردند و در دل اعتقاد به آن نداشتند بلکه در پى کار شکنى و شیطنت و عیب جویى بودند. خداوند هم از درون و شیوه آنان پیامبرش را آگاه مى کرد. به همین سبب در جاى جاى قرآن کریم از منافقان و کج رفتارى آنان یاد مى شود. آنان که میدیدند، از گفت و گوها و محفل آنان ، پیامبر خبردار میشود، به جاى اصلاح کار و برنامه خود و آمدن به راه راست ، شیوه خود را عوض کردند و این بار با زبان ایما و اشاره پیامهاى خود را به یکدیگر مى رساندند این بار هم خداوند پیامبرش را از روش آنان آگاه ساخت و ضمن تحلیل از آن حضرت به وى فرمود: در برخورد با چنین مشکلات بگو:
حسبى الله لا اله الا هو علیه توکلت و هو رب العرش العظیم
خداوند مرا بس است ، به جز او خدایى نیست ، بر او توکل کردم ، او که صاحب عرش عظیم است .
پیامبر گرامى فرمود: هر کس صبح و شب هفت بار این دعا را بخواند کارهاى مهمش را کفایت کند.
عبدالله بن عباس گوید: این دعاى ابراهیم علیه السلام بود هنگامى که او را در آتش افکندند، و دعاى حضرت محمد صلى الله علیه و آله هنگامى که دشمنان علیه آن حضرت گرد آمدند
12. در قرآن کریم گاهى ملاحظه مى شود دعاهایى را خداوند به پیامبرش یاد مى دهد. گرچه در این نوع جملات طرف خطاب حضرت محمد صلى الله علیه و آله است ، اما از آنجا که پیامبر براى همگان اسوه و الگوست ، پیداست که اینگونه خطاب ها شامل حال دیگران نیز مى شود.
یکى از آموزشهاى خداى متعال به حضرت محمد صلى الله علیه و آله این دعاست :
قل اللهم مالک الملک تؤ تى الملک من تشاء و تنزع الملک ممن تشاء و تعز من تشاء بیدک الخیر انک على کل شى ء قدیر # تولج اللیل فى النهار و تولج النهار فى اللیل وتخرج الحى من المیت و تخرج المیت من الحى و ترزق من تشاء بغیر حساب
اى محمد، بگو بارالها، صاحب حقیقى حکومت تویى ، به هر که خواهى حکومت دهى واز هر که خواهى بازستانى ، هر که خواهى عزیز و گرامى دارى ، و هر که را خواهى ذلیل و پست گردانى ، تمام خیرات به دست تو است ، به درستى که تو بر هر چیز توانایى شب را در روز فرو مى برى ، و روز را در شب فرو مى برى زنده را از مرده برآورى ، و مرده را از زنده ، خارج سازى ، و هر که را خواهى بى شمارى روزى مى دهى .
دو حدیث   
1. پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله اسم اعظم که هرگاه به آن دعا کنند مستجاب شود عبارت است از: قل اللهم مالک الملک ... بغیر حساب     .
2. معاذ بن جبل گوید: روز جمعه اى از رسولخدا صلى الله علیه و آله باز ماندم و نتوانستم نماز جمعه را با آن حضرت به جا آورم پس ‍ از آن که رسول خدا صلى الله علیه و آله مرا دید پرسید:
اى معاذ چه چیز تو را از نماز جمعه بازداشت ؟ گفتم : اى رسولخدا! یوحناى یهودى چند وقیه طلا از من طلب دارد و در خانه ام ایستاده بود تا از خانه خارج شوم و طلبش را از من درخواست کند و من ندارم تا طلب او را بپردازم به این سبب از خانه خارج نشدم .
حضرت فرمود: اى معاذ، آیا دوست دارى خدا قرض تو را ادا کند؟ گفتم : آرى یا رسول الله فرمود: (آیه قل اللهم مالک الملک را تا بغیر حساب بخوان و سپس بگو: یا رحمان الدنیا و الاخرة و رحیمهما تعطى منهما ما تشاء و تمنع منهما ما تشاء، اقص عنى دینى اگر به اندازه تمام زمین طلا بدهکار باشى ، خداوند ادا مى کند .
13. خداوند متعال شیوه احتجاج و گفت و گو با کفار را به رسول خدا صلى الله علیه و آله آموزش میدهد و آن جناب آن شیوه را به کار مى بندد و پس از آن که این گفت و گو به ثمر نمى نشیند، و آنها بر جهل و گمراهى خود اصرار مى ورزند، به آن حضرت تعلیم میدهد که دعا کند و بگوید:
رب اما ترینى ما یوعدون # رب فلا تجعلنى فى القوم الظالمین.
پروردگارم اگر اراده کرده اى آن عذابى را که به کفار وعده داده اى به من نشان دهى . پروردگارم پس مرا در میان ستمگران قرار مده .
استعاذه  
استعاذه یعنى پناه بردن به خداوند متعال از فتنه انگیزان و شر آنها.
در قرآن کریم بارها خداوند بزرگ حضرت محمد صلى الله علیه و آله را تعلیم مى دهد که از وسوسه هاى شیاطین و پلیدان به خداوند پناه برد.
در دو سوره فصلت و اعراف خداوند به پیامبرش مى فرماید: اگر شیطان تو را وسوسه کرد به خدا پناه بر، همانا او شنوا و داناست . در سوره مؤ منون به حضرت محمد صلى الله علیه و آله این گونه تعلیم مى دهد که دعا کن و بگو:
رب اعوذبک من همزات الشیاطین # و اعوذ بک رب ان یحضرون
پروردگارم ، از وسوسه هاى شیطان ها به تو پناه مى برم و پناه مى برم به تو پروردگارم ، از این که آنان نزد من حاضر شوند.
دو سوره آخر قرآن کریم معوذتین نام گرفته است که در آن ها خداوند به پیامبر گرامى ما دستور مى دهد که بگوید:
بسم الله الرحمن الرحیم
قل اعوذ برب الفلق # من شر ما خلق # ومن شر غاسق اذا وقب # و من شر النفاثات فى العقد # و من شر حاسد اذا حسد ؛
بگو پناه مى برم به پروردگار سپیده صبح ، از شر مخلوقات و از شر شب تار هنگامى که در آید، و از شر جادوگرانى که در گره ها دمند. و از شر حسود آن که حسد ورزد.
بسم الله الرحمن الرحیم
قل اعوذ برب الناس # ملک الناس # اله الناس # من شر الوسواس الخناس # الذى یوسوس فى صدور الناس # من الجنة و الناس ‍
بگو پناه مى جویم ، به پروردگار آدمیان ، پادشاه آدمیان ، معبود آدمیان ، از بدى وسوسه کننده خناس ؛ آن که در دل مردمان وسوسه کند که از جن و انسان است .

******

دعاهاى قرآن - حسین واثقى