در بیان افتخارات وبرتری امام حسن مجتبی(ع)

می‏گویند امام حسن بن علی (ع) روزی بر معاویه وارد شد در حالیکه عده‏ای در مجلس نشسته بودند در این هنگام در حضور امام حسن (ع) هر یک از ایشان بر بنی هاشم فخر می‏فروختند و بنی هاشم را به غیر پدرشان نسبت می‏دادند و در نسب ایشان شک می‏کردند و چیزهایی می‏گفتند که در آن نسبتهای بدی به حسن بن علی می‏دادند و این سخنان را از حد گذراندند.

امام حسن بن علی (ع) در جواب فرمود: من شاخه‏ای از بهترین شاخه‏ها هستم، پدران من گرامی‏ترین مردم عرب هستند، فخر و بزرگی و نسب والا برای ماست و سخاوتمندی و بزرگواری در اصل و ریشه ماست، از بهترین درختی که در اوج رشد و بالندگی می‏باشد و میوه‏های پاک و پاکیزه و بدنهایی استوار و راست قامت که اصل اسلام و علم نبوت از این شجره است، مادر بلندای قله‏ی افتخاریم و در مقام عزت ریشه‏دارترین هستیم، دریاهای گسترده‏ای هستیم که خشک شدن ندارد و کوه‏های بنلد ما را تحت تأثیر قرار نمی‏دهد.

در این هنگام مروان گفت: از خود تعریف بسیاری نمودی و مغرور شدی و فخر فروختی ای وای بر تو ای حسن ما بخدا از اربابان و بزرگان قوم و عزیزترین فرماندهان هستیم، به ما فخر مفروش که عزت و شرف تو مانند عزت و شرف ما نیست و بزرگی تو مانند بزرگی ما نیست سپس شعری را بدین مضمون خواند:

شفینا أنفسنا طابت و قورا 

فنالت عزها فیمن یلینا

                             فابنا بالغنیمة حین ابنا 

                            وابنا بالملوک مقرنینا

سپس مغیرة بن شعبه شروع به سخن کرد و گفت: پدرت را نصیحت کردم ولی نصیحت ما را قبول نکرد، اگر از قطع رابطه با آشنایانم اکراه نداشتم، به لشکر شام ملحق می‏شدم، پدرت می‏دانست که من در نقشه و طراحی و تصمیم‏گیری برترین قبیله قیس و ثقیف هستم و برترین آنها در تجربه اداره و فرمانروایی قبایل می‏باشم.

پس امام حسن (ع) شروع به سخن نمود و گفت: ای مروان تو تصور کردی من ترسو، ناتوان و عاجز هستم، آیا گمان می‏کنی من از خودم تعریف می‏کنم و خودستایی می‏کنم، در حالیکه پسر رسول خدا (ص) هستم، آیا گمان می‏کنی به خود مغرور شده‏ام، در حالیکه سرور جوانان اهل بهشت هستم و بدرستیکه کسی فخر می‏فروشد و تکبر می‏کند که بخواهد خود را بزرگ نشان دهد و خود را بزرگ نماید وای بر تو مروان، کسی تکبر می‏کند که بخواهد خود را برتر نشان دهد اما ما اهل بیت رحمت هستیم، ما معدن کرامت و بخشش هستیم، ما جایگاه و اصل نیکی و گنج ایمان هستیم، ما پیکان تیز اسلام و شمشیر دین هستیم، مادرت به عزایت بنشیند، آیا ساکت می‏شوی قبل از آنکه از کودکیت بگویم؟ و یا اینکه از علت نامگذاری تو به میسم سخنی بر زبان بیاورم که در این صورت از اسم خودت بیزار شوی، اما اینکه گفتی ما صاحبان غنیمت و ملک بودیم آیا بگویم از روزهایی که در جنگ پا به فرار می‏گذاشتی و در حال جزع و فزع از نبرد دوری می‏کردی؟ پس غنیمت تو، فرارت بود و طلحه را فریب دادی و او را کشتی و خودت را نجات دادی چه بی‏حیا و بی‏شرمی ای مروان.

مروان سرش را پایین انداخته و برگرداند و مغیره مبهوت تماشا می‏کرد که امام حسن (ع) به او نگاه کرده و متوجه او شد و فرمود: ای پست فطرت، ثقیف چه ربطی به قریش دارد که تو به آنها افتخار می‏کنی؟ فکر می‏کنی من اینها را نمی‏دانم؟ من پسر بهترین بانوان هستم، من پسر سرور زنان هستم که رسول خدا (ص) ما را به علم خداوند تبارک و تعالی تغذیه نمود و به ما تأویل و تفسیر قرآن را آموخت و مشکلات احکام دین را یاد داد، سرافرازی روز قیامت و بهشت و کلمه‏ی بلند سرافراز توحید، افتخار و برتری مقام برای ماست و تو از مردمی هستی که در جاهلیت نسب و پدر ایشان معلوم نشد و در زمان اسلام هم چیزی نصیبشان نگشت، برده‏ها و بنده‏های فراریی بودید که هیچ افتخاری در زندگی نداشتید، نه در مبارزه با شیران و نه در دفاع از نزدیکان.

ما از بزرگان هستیم، ما حامی و پشتیبان از پاافتادگان و بیچارگان هستیم که از فرط غیرت و مردانگی از نوامیس اسلام دفاع می‏کنیم، از دامان عزت و شرف ما ننگ و بدنامی بدور است و من پسر سرور زنان بزرگوار و سخاوتمند و پاک هستم.ای مروان تو اشاره کردی به وصی بهترین پیامبران در حالیکه علی (ع) به عجز و ناتوانی تو بیناتر و به ظلم و ستم تو آگاهتر بود، تو سزاوار آن بودی که از سوی علی (ع) طرد بشوی در حالیکه فریب و مکر از چشمانت پیداست هیهات که گمراهان برای خود یاوری پیدا کنند و تو خیال کردی اگر در صفین بودی در فریب و مکر از قیس و ثقیف برتری پیدا می‏کردی؟ مادرت به عزایت بنشیند به چه می‏بالی به ناتوانیت در پیش آمدها یا فرارت از درگیریها؟ بدان بخدا قسم اگر دست امیرالمؤمنین به تو می‏رسید، می‏دانستی که هیچ مانعی تو را از او مصون نگاه نمی‏داشت و بلائی به سرت می‏آورد که به جزع و فزع می‏افتادی، اما اینکه طایفه قیس مکار و زرنگ هستند، طایفه قیس به تو چه ارتباطی دارد شما بردگان خواری هستید که با هم دشمنی می‏کردید آنوقت شما را ثقیف نامیدند، حساب خودت را از بقیه جدا کن که تو از مردان آنان نیستی تو از راه شراکت (چند مرد با یک زن) بوجود آمده‏ای و از تداخل نطفه‏ها شکل گرفتی و با جنگ و اختلاف ترا به یک جهت نسبت دادند. اما اینکه از حلم و بردباری ثقیف حرف زدی، کدام حلم و بردباری را از برده‏ی ضعیف بردگان ادعا داری؟ و بعد آرزوی ملاقات امیرالمومنین علی (ع) را در جنگ ادعا کردی در حالیکه شیر شجاع میادین جنگ، سهم مهلک و کشنده‏ی مشرکان، که پلاس پوشان را بهنگام نیزه پراکنی توان مقاومت در برابر او نبود، پس چگونه شتران بر او جرأت داشته باشند و سرگین گردانان در مقام و شخصیت به او برسند. اما اصالت و ریشه تو ناشناخته و طایفه‏ات نامعلوم و انعقاد نطفه تو (شکل‏گیری تو)مانند جفت‏گیری حیوان دریایی با حیوان خشکی می‏ماند بلکه در اصالت و نسب از این مثال هم دورتری پس مغیره از جای خود پرید.

امام حسن (ع) گفت: ما مغروریم از اینکه با بنی امیه صحبت کنیم پس از آنکه بردگان و متکبران پست بنام بنی امیه حرف زدند.

در این هنگام معاویه گفت: برگرد ای مغیره اینان فرزندان عبدمناف هستند که در برابر ایشان سروران شجاع و دلیر تاب مقاومت نداشته و با افتخارترین ایشان توان ایستادگی ندارند، سپس معاویه حسن بن علی (ع) را به سکوت قسم داد و از او خواست که دیگر سخن نگوید پس حضرت ساکت شد و دیگر سخن نگفت.(1)

*******

پاورقی:1- احتجاجات وگفتگوهای امام حسن(ع)،ص121