تاریخ تکرار می شود[ فاعتبرویااولوالابصار‍]

برخورد پیامبر با معاندان وفتنه گران

وجود دسته‏بندی‏ها و مجموعه‏هایی از افراد غیر مومن در مدینه، زمینه فتنه‏انگیزی را در برابر اسلام فراهم ساخته بود. این گروه‏ها با پیشرفت و گسترش اسلام، به موضع‏گیری‏های تند و خشن روی آورده، فتنه و آشوب می‏نمودند. در چنین وضعیت بحرانی، نه تنها وفاق با آنان شایسته نمی‏بود، بلکه پروژه سازگاری با برخی از آنان خاتمه یافته تلقی گردید، و وفاق مجموعه مومنان را در برابر آنان می‏طلبید.

دانشمندان یهود از روی حسد و کینه‏ورزی به دشمنی با رسول خدا برخاستند و عامه آنان نیز به عدم همکاری و جدال با پیامبر می‏اندیشیدند.

به جز یهودیان، بیماردلان و منافقان را می‏توان از گروه‏های فتنه‏انگیزی برشمرد که در ایجاد شک و شبهه نسبت به رفتار پیامبر تلاش کرده و مسلمانان را به تعصب و اعتقاد مطلق در دین متهم می‏ساختند[1] .

خداوند در قرآن درباره آنان می‏فرماید:

«إِذْ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَؤُلاء دِینُهُمْ»[2].

 آن‏گاه که منافقان و کسانی که در دل‏هایشان بیماری بود، می گفتند: اینان (مومنان) را دینشان فریفته است.

بیماردلان کسانی بودند که با فریب کاری ادعای ایمان داشته، لیکن در زمین فساد کرده و از دستورات رسول خدا سرپیچی می‏نمودند و هنگام بازخواست، خود را از نخبگان اصلاح‏گر می‏انگاشتند و با نخوت و غرور، مؤمنان پیرو پیامبر را مردمانی بی‏ارزش می‏دانستند. این گروه هماره هم‏پیمان دشمنان اسلام بودند[3] .

قرآن می‏فرماید: می‏بینی کسانی که در دل‏هایشان بیماری است، در (دوستی) با آنان (کفار از یهودیان و مسیحیان) شتاب می ورزند[4] .

منافقان اوس و خزرج نیز گروهی بودند که بر شرک خود باقی ماندند و از روی ناچاری و مصلحت اندیشی، اظهار اسلام کرده بودند. آنان برخی از واجبات اسلام را از روی ریا انجام می دادند. قرآن با فاسق دانستن ایشان، تصریح می‏فرماید که این گروه، «امر به منکر و نهی از معروف می کردند، دست‏هایشان را (از انفاق) می بستند و خدا را فراموش کردند[5] .

منافقان در پیشامدهای جامعه، موضع گیری خاصی داشتند که هیچ گاه با مصلحت جامعه و امت، یگانگی نداشت. آنان هماره در راستای آرامش و سلامت جامعه قدم بر نمی داشتند بلکه با موضع‏گیری‏های خاص همراه با تشویش و ترس و مخالفت سیاسی با رسول خدا، تلاش می کردند.

موضع رسول خدا با فتنه‏گری بیماردلان و اذیت و آزار منافقان، نخست صبر و آنگاه اتمام حجت و سرانجام قهر و مبارزه بود. خداوند این گونه به اخلال‏گران اخطار می‏دهد: «اگر منافقان و کسانی که در دل‏هایشان مرضی هست و شایعه افکنان در مدینه (از کارشان) باز نایستند، تو را سخت بر آنان مسلط می کنیم تا جز (مدتی) اندک در همسایگی تو نمانند. از رحمت خدا دور گردیده و هر کجا یافته شوند، گرفته و سخت کشته خواهند شد.»[6]

مؤمنان نیز در پی پیروی از پیامبراکرم‏صلی الله علیه وآله موظف شدند تا در برابر فتنه‏انگیزی و جبهه‏های نفاق و بیماردلان، هم‏داستان شوند؛ آن‏گونه که در پیمان مدینه درج گردید:

همه مومنان باید در برابر هر مسلمانی که ستم کند یا از راه ستم‏گری چیزی از ایشان بخواهد و یا آهنگ دشمنی و تباهی میان مومنان را در سر بپروراند، به ستیز برخیزند، هرچند وی فرزند یکی از ایشان باشد[7] .

به گفته ابن اسحاق، منافقان به مسجد رسول خداصلی الله علیه وآله می‏آمدند و مسلمانان و دینشان را مسخره می‏کردند، تا روزی رسول خدا آن‏ها را دید که نزدیک به هم نشسته‏اند و آهسته آهسته با هم سخن می‏گویند؛ فرمود تا از مسجد بیرونشان کنند، اصحاب رسول خداصلی الله علیه وآله بی‏درنگ به پا خاستند و منافقان را کشان کشان از مسجد بیرون راندند[8] .

*********  

1-     تفسیرالمیزان،ج10،ص100-101

2-     انفال،آیه49

3-     بقره،آیه8-16

4-     مائده،آیه25

5-     توبه،آیه68

6-     احزاب،آیه60-61

7-     مکاتیب الرسول،ص241-248

8-     سیره ابن هشام،ج2،ص151